تنظیم گزارش معاملات فصلی

گزارش خرید و فروش فصلی چیست؟

شاید در وهله اول عبارت تنظیم گزارش معاملات فصلی کمی برای شما عجیب به نظر برسد؛ اما باید بدانید که گزارشات فصلی نیز نوعی گزارش مالی هستند و موضوع چندان پیچیده نیست. داستان از این قرار است که سازمان امور مالیاتی، بنگاه‌های اقتصادی را مکلف کرده است که تمام معاملات خود را در قالب صورت حساب‌هایی که دارای شناسه یا کد اقتصادی رسمی آن‌ها و طرف معامله است، اجرایی کنند. در پایان هر فصل از سال نیز بنگاه‌های اقتصادی موظف هستند تا صورت معاملات فصلی خود را که در آن تمام هزینه‌ها و درآمدهای شرکت به صورت مستند و با ذکر جزئیات ثبت شده است، به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند. 
دریافت کد اقتصادی برای معاملات فصلی، تهیه و ارسال گزارشات فصلی به سازمان امور مالیاتی ضروری است. این کد نیز در زمان تأسیس کسب‌وکار با مراجعه به سازمان امور مالیاتی قابل دریافت است. البته مطابق تبصره‌های موجود در قانون مالیاتی کشور برخی کسب‌وکارها از ارائه این کد اقتصادی مستثنا شده‌اند. در قانون مالیاتی کشور، ماده 169 به طور اختصاصی به بحث گزارش خرید و فروش فصلی اختصاص داده شده است. هر کسب‌وکاری روی‌هم‌رفته باید در یک سال مالی چهار بار صورت معاملات فصلی خود را به سازمان امور مالیاتی تسلیم کند.

تهیه و تنظیم گزارش خرید و فروش یا معاملاتی فصلی به چه صورت است؟

در تهیه و تنظیم گزارش معاملات فصلی باید تمام معاملات اعم از خرید و فروش به همراه کلیه فعالیت‌های درآمدزا در سامانه معاملات فصلی سازمان امور مالیاتی ثبت شوند. در ماده 169 قانون مالیات کشور به‌صراحت ذکر شده است که میزان مالیات بنگاه‌های اقتصادی با توجه به گزارشات فصلی تعیین می‌شود. به همین دلیل باید نسبت به ارائه آن‌ها در موعد مقرر حساس بود. در معاملات داخلی باید کد اقتصادی خریدار و فروشنده به تفکیک هر معامله در سامانه ذکر شود و همچنین مبالغ معامله نیز با جزئیات ذکر شوند. 
درصورتی‌که معامله صورت‌گرفته از نوع ارزی باشد، باید مبالغ ارزی، نوع ارز، نرخ برابری ارز و معادل ارزش ریالی آن در زمان عقد معامله در صورت حساب‌ها و اسناد مالی شرکت‌ها ثبت و ضبط شود و در نهایت در قالب گزارشات فصلی در سامانه معاملات فصلی سازمان امور مالیاتی ثبت و ضبط گردد. 
در مجموع اگر بخواهیم به صورت مختصر به آنچه که در قالب صورت معاملات فصلی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد، اشاره کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درآمدهای عملیاتی
• سود عملیاتی و خالص
• بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی
• هزینه‌های اداری و تشکیلاتی
• هزینه‌های مالی
• مالیات عملکرد

مالی‌چی مشاور شما در خصوص تنظیم گزارش معاملات فصلی

تهیه و تنظیم گزارش معاملات فصلی در مقایسه با سایر گزارشات و اظهارنامه‌های مالیاتی کمی حساس‌تر است؛ چرا که باید ریز تماماً معاملات به‌دقت در سامانه معاملات فصلی ثبت و ضبط شود تا مؤدیان مشمول جرائم احتمالی نشوند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان مالیاتی توصیه می‌کنند که تهیه گزارش خرید و فروش فصلی را به عهده مؤسسات مالی متخصص در این زمینه گذاشته شود. به‌این‌ترتیب وقت و انرژی شرکت‌ها برای آماده‌سازی چهار گزارش صورت معاملات فصلی در سال تلف نمی‌شود. 
مالی‌چی در این زمینه آماده است تا خدمات خود را در قالب مشاوره و انجام گزارشات فصلی در اختیار کسب‌وکارها قرار دهد. برای استفاده از خدمات مالی‌چی و همچنین برقراری ارتباط با مشاوران مالیاتی ما دو راه ساده پیش روی شما قرار دارد:‌

1. اپلیکیشن مالی‌چی: با استفاده از اپلیکیشن یا وب اپلیکیشن مالی‌چی می‌توانید درخواست خود در زمینه اخذ مشاوره یا انجام کارهای مربوط به تنظیم گزارش معاملات فصلی ثبت کنید. به‌این‌ترتیب کارشناسان متخصص حوزه مالیات مالی‌چی در کمترین زمان ممکن با شما ارتباط برقرار می‌کنند و راهنمایی‌های لازم را در اختیار شما قرار می‌دهند.
2. شماره تماس 1408: در صورت تمایل به ارتباط تلفنی با مشاوران مالیاتی مالی‌چی و دریافت خدمات مالیاتی نیز می‌توانید با شماره تماس 1408 تماس حاصل کنید. همکاران ما در اسرع وقت جلسات مشاوره لازم را برای شما تنظیم می‌کنند و می‌توانید سؤالات خود را با کارشناسان مالیاتی در زمینه تهیه گزارش معاملات فصلی مطرح کنید.

انواع روش‌های ارائه صورت معاملات فصلی

تنظیم گزارش معاملات فصلی به سه شیوه امکان‌پذیر است. قانون سه راه را پیش پای مؤدیان قرار داده است تا با استفاده از آن‌ها بتوانند گزارشات فصلی خود را در مدت‌زمان معینی آماده کنند و در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. این روش عبارت‌اند از:

ارائه صورت معاملات فصلی به روش برخط یا آنلاین

برای استفاده از روش آنلاین باید در سامانه الکترونیکی که برای این منظور در نظر گرفته شده است، ثبت‌نام کنید و پس از طی‌کردن مرحله پیش ثبت‌نام و احراز هویت نام کاربری و رمز عبور اختصاصی خود را در سامانه الکترونیکی ثبت گزارشات فصلی دریافت کنید. در این سامانه فرم‌هایی در اختیار مؤدیان قرار داده می‌شود که با توجه به نوع معاملات خود باید نسبت به تکمیل آن‌ها به صورت آنلاین اقدام کنند. از جمله فرم‌هایی که در این سامانه موجود است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گزارش خرید
• گزارش فروش
• گزارش اطلاعات پرداخت قراردادها
• گزارش دریافت قراردادها
• گزارش امتناع برای قبل از سال 1395
• گزارش عرضه به مصرف‌کننده نهایی برای سال ۱۳۹۵
• گزارش صادرات
• گزارش واردات
• گزارش پیمانکاری
• گزارش اجاره
• گزارش پیش‌فروش

بسته به نوع معاملاتی که در طول بازه سه ماهه در بنگاه اقتصادی انجام می‌دهید، باید اطلاعات لازم را در فرم‌های بالا ثبت کنید. همچنین در سامانه اجازه ویرایش هر یک از فرم‌ها را برای یک‌بار به شما داده می‌شود.

ارائه صورت معاملات فصلی به روش آفلاین

تنظیم گزارش معاملات فصلی به صورت آنلاین کار بسیار زمان‌بر و طاقت‌فرسایی است و چه‌بسا این امکان وجود دارد که در وارد کردن اطلاعات نیز اشتباهات سهوی رخ بدهد. به همین دلیل سیستم‌های هوشمند رایانه‌ای در بسیاری از کسب‌وکارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع تمام معاملات یک شرکت در این سامانه ثبت و ضبط می‌شود. در ادامه شرکت پشتیبانی‌کننده نرم‌افزار، باید فرمت مورد نظر سازمان امور مالیاتی برای ارائه گزارشات فصلی را در اختیار شرکت‌ها قرار دهند. در ادامه به‌راحتی می‌توان فایل مربوط به صورت معاملات فصلی را در سامانه الکترونیک سازمان امور مالیاتی بارگذاری کرد و رسید دریافت نمود.

ارائه صورت معاملات فصلی به روش لوح فشرده

این قابلیت برای بنگاه‌های اقتصادی در نظر گرفته شده است که در صورت تمایل گزارش خرید و فروش فصلی خود را از طریق سامانه‌های مورد استفاده در شرکت، روی لوح فشرده بارگذاری کنند و سپس آن را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند.

نحوه دریافت کد اقتصادی برای ارائه گزارش معاملات فصلی

همان‌طور که اشاره کردیم، بدون برخورداری از کد اقتصادی امکان تنظیم گزارش معاملات فصلی در سامانه الکترونیک معاملات فصلی را نخواهید داشت. قانون مالیات کشور تمام بنگاه‌های اقتصادی را مکلف کرده است که به ظرف مدت‌زمان 2 ماه از زمان راه‌اندازی کسب‌وکار خود نسبت به دریافت کد اقتصادی برای معاملات فصلی اقدام کنند. برای این منظور ابتدا باید پیش ثبت‌نام در سامانه tax.gov.ir صورت بگیرد. در ادامه کارشناسان اداره مالیات بررسی‌های لازم را برای تعیین صحت اطلاعات وارد شده در سامانه انجام می‌دهند. در نهایت اگر صحت اطلاعات تأیید شود، نام کاربری و رمز عبور سامانه امور مالیاتی کشور به صورت اختصاصی در اختیار شما قرار می‌گیرد. پس از آن باید نسبت به تکمیل اطلاعات در سامانه اقدام کرد و در نهایت کد اقتصادی برای شرکت صادر می‌شود. 
چه افرادی مشمول ارائه گزارش صورت معاملات فصلی هستند؟ 
قانون به طور شفاف مشخص کرده است که چه افراد حقیقی یا حقوقی باید نسبت به تنظیم گزارش معاملات فصلی اقدام کنند. آنچه در قانون ذکر شده به شرح زیر است:‌

• تمام اشخاص حقوقی
• کلیه اشخاص حقیقی که مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند
• تمام اشخاص حقیقی مشمول گروه اول آیین‌نامه ماده نود و پنج قانون مالیات‌های مستقیم
• کلیه مشاغل خاص مشمول فصل دوم آیین‌نامه اجرایی ماده نود و پنج جدید قانون مالیات‌های مستقیم

قانون کوچک‌ترین استثنایی برای اشخاص حقوقی در ارائه گزارشات فصلی قائل نشده است. به همین دلیل تمامی کسب‌وکارها در کشور موظف به ارائه صورت معاملات فصلی خود هستند. در خصوص افراد حقیقی نیز تا سال 1394 کسب‌وکارهایی که در زمینه کارهای خدماتی قرار می‌گرفتند، از ارائه گزارش خرید و فروش فصلی مستثنا شده بودند. اما در اصلاحیه قانون مالیاتی سال 1395، تمام افراد حقیقی مشمول اجرای قانون مالیات نیز مکلف به ارسال این گزارشات شده‌اند. البته در خود قانون معافیت‌هایی برای اشخاص حقیقی یا حقوقی در زمینه تهیه گزارش معاملات فصلی در نظر گرفته شده است.

مهلت ارسال لیست معاملات یا خرید و فروش‌های فصلی

تنظیم گزارش معاملات فصلی باید در پایان هر فصل انجام شود. این یعنی در هر سال مالی باید 4 بار صورت معاملات فصلی تهیه و ارسال شود. قانون اشاره کرده است تا 45 روز بعد از به پایان رسیدن هر فصل مهلت برای ارسال گزارشات فصلی به سازمان امور مالیاتی در نظر گرفته شده است. قانون به‌صراحت اشاره کرده است که اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند کار تهیه گزارش خرید و فروش فصلی خود را به مؤسسات مالی دارای مجوز واگذار کنند تا این مؤسسات از صفر تا صد گزارشات فصلی را در موعد مقرر به سازمان مالیاتی ارائه کنند. مالی‌چی آماده است تا خدمات مشاوره تنظیم گزارش معاملات فصلی را در کمترین زمان ممکن در اختیار کسب‌وکارها قرار دهد تا با ارائه به‌موقع گزارشات فصلی مشمول جرائم مالیاتی نشوند.

عواقب عدم ارائه گزارشات فصلی

در ماده 169 قانون مالیاتی کشور به طور شفاف در خصوص عدم ارائه گزارشات فصلی، ارسال گزارشات با اطلاعات ناقص یا اشتباه و همچنین ارائه گزارش در زمان دیرتر از موعد مقرر جرائمی در نظر گرفته شده است. این جرائم به صورت زیر تعریف شده‌اند:‌

• عدم ارسال گزارش خرید و فروش فصلی، عدم ارسال کد اقتصادی یا استفاده از کد اقتصادی دیگران در ارائه گزارش باعث می‌شود که به مبلغ 10 درصد میزان معاملاتی که در بازه زمانی سه ماهه صورت‌گرفته است، جریمه تعیین شود.
• همچنین ارسال دیرهنگام مدارک مربوط به معاملات باعث می‌شود تا مبلغ 1 درصد معاملاتی که دچار نقص مدارک هستند، جریمه در نظر گرفته شود.
• گاهی اوقات یکی از طرفین معامله، اطلاعات مربوط به معامله را به طور کامل در تنظیم گزارش معاملات فصلی خود ذکر می‌کند؛ اما در مقابل طرف دیگر معامله به هر دلیلی از این کار استنکاف می‌کند. به‌موجب قانون به میزان 10 درصد از مبلغ معامله برای طرف استنکاف کننده جریمه نقدی در نظر گرفته می‌شود.
• هرگونه جعل و تقلب در تهیه صورت معاملات فصلی خلاف مقررات است و مطابق با قانون مبارزه با پول‌شویی در کشور مراجع قضایی در خصوص فرد خاطی تصمیم‌گیری می‌کنند.
• هر زمان که افراد نسبت به رعایت روش‌های مورد تأیید سازمان امور مالیاتی در تهیه گزارش معاملات فصلی بی‌اعتنایی کنند، گزارش‌های ارسال شده فاقد اعتبار بوده و جریمه‌ای معادل 20 درصد مبلغ مالیات موظف برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.
• در قانون به‌صراحت ذکر شده است که معامله با افراد حقیقی یا حقوقی که فاقد کد اقتصادی هستند، تنها در صورتی مجاز است که مبلغ صورت حساب معامله از 8800000 ریال کمتر باشد. این معاملات را می‌توان بدون نیاز به درج کد اقتصادی به صورت تجمیعی در بخش معاملات کمتر از 10 درصد مبلغ حد نصاب در سامانه معاملات فصلی ثبت کرد.

از روز اول شکل‌گیری مالی‌چی هدف تسهیل فضای کسب‌وکار در کشور بوده است. این هدف نیز از طریق ارائه مشاوره و خدمات در زمینه‌های مختلف مالی و مالیاتی به شرکت‌ها و افراد حقیقی صورت می‌گیرد. ارائه مشاوره در زمینه تنظیم گزارش معاملات فصلی تنها یکی از ده‌ها خدمات مالی‌چی است. اگر قصد دارید تمام تمرکز خود را صرف پیشرفت کاری خود کنید، مالی‌چی شما را همراهی خواهد کرد.