در این سال‌ها که مالیات به یکی از پایه‌های درآمدی دولت تبدیل شده است، ماجرای اخذ مالیات نیز در مقایسه با گذشته رنگ و بوی بسیار جدی‌تری به خود گرفته است. همین مسئله باعث شده است که بسیاری از کسب‌وکارها در پی راهی برای بهره‌مندی از معافیت مالیاتی باشند. قانون هم راه‌های معافیت مالیاتی را به صورت شفاف بیان کرده است. هر سال نیز با توجه به شرایط ویژه و سیاست‌گذاری‌هایی که دولت در این زمینه دارد، انواع معافیت مالیاتی دست‌خوش تغییراتی میشود. بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها اطلاعات کاملی در این زمینه ندارند. در این مقاله از مالی‌چی، مسئله معافیت‌های مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی، و اینکه چه کسانی معاف از مالیات هستند را به صورت مفصل بررسی خواهیم کرد.
معافیت مالیاتی چیست و شامل چه مواردی میشود؟
در سطح دنیا بسیاری از کشورهای پیشرفته بودجه‌های سالانه خود را صرفا بر مبنای مالیات تنظیم می‌کنند. در کشور ما نیز چند سالی است که مسئله مالیات مورد توجه ویژه دولت قرار گرفته است و در همین راستا سهم مالیات در تأمین هزینه‌های دولت در هر سال در حال افزایش پیدا کردن است. افراد حقیقی و حقوقی که فعالیت اقتصادی دارند، مطابق قانون باید مالیات پرداخت کنند. کارمندان دولت نیز پیش از دریافت حقوق، مالیات‌شان کسر می‌گردد.
صاحبان کسب‌وکارها در زمینه مالیات همواره دغدغه‌های جدی دارند. دولت‌ها نیز بر مبنای سیاست‌گذاری کلان خود در راستای حمایت از برخی اصناف، معافیت مالیاتی را در قانون پیش‌بینی کرده‌اند. در قالب این قوانین برخی کسب‌وکارها به‌طور کامل معاف از مالیات شناخته می‌شوند و برخی دیگر نیز از تخفیف‌هایی در پرداخت مالیات بهره‌مند می‌گردند. به همین دلیل افراد حقیقی و حقوقی که فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند، باید نسبت به قوانین معافیت‌های مالیاتی در سال‌های مختلف آگاهی داشته باشند. بهره‌مندی از این شرایط ویژه نقش جدی در کاهش هزینه‌های جاری شرکت‌ها ایفا می‌کند.
راه‌های معافیت مالیاتی
دولت‌ها با توجه به اهداف و سیاست‌های کلانی که در راستای توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور دارند، برای گروهی از فعالیت‌های اقتصادی معافیت‌های مالیاتی را در نظر می‌گیرند.
لیستی از مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی که در حال حاضر در کشور ما مشمول معافیت مالیاتی هستند، عبارت‌اند از:
- معافیت کارمندان و کارگران (متناسب با حقوق دریافتی)
- معافیت هزینه‌های درمان
- معافیت کسب جوایز علمی و پژوهشی
- معافیت سپرده بانکی
- معافیت جهیزیه و مهریه
- معافیت کشاورزی، روستایی و عشایری
- معافیت اختراعات و اکتشافات
- معافیت صنایع دستی و میراث فرهنگی
- معافیت مشاغل آموزشی
- معافیت صادرات
- معافیت تعاونی‌ها
- معافیت فعالیت‌های تولیدی
- معافیت کسب‌وکارهای گردشگری
- معافیت سود حاصل از تأمین مالی پروژه‌های تولیدی
- معافیت ترانزیت کالاها
- معافیت‌های فعالیت اقتصادی در مناطق آزاد
مجموعه‌ای از معافیت‌هایی که در قانون برای مؤدیان مختلف در نظر گرفته شده است را به صورت تیتروار در بالا اشاره کردیم. هر کدام از این موارد نیازمند توضیحات مفصلی است که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
انواع معافیت مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی
در قانون مالیاتی کشور که از سوی سازمان امور مالیاتی تنظیم شده است و به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است، مواردی برای معافیت مالیاتی در سال 1400 پیش‌بینی شده است. البته باید توجه داشته باشید که این موارد معافیت صرفا برای یک یا چند سال در نظر گرفته می‌شوند و در حال حاضر شرایط و قوانین مالیاتی به صورت مستمر در هر سال تغییر می‌کند. به بخشی از این تغییرات در ادامه نیز اشاره خواهیم کرد.
نکته مهمی که باید در اینجا اشاره کنیم آن است که انواع معافیت‌های مالیاتی صرفا روی مالیات‌های مستقیم قابل اجرا است و شامل حال مالیات‌های غیرمستقیم نمی‌شود. اما جا دارد که در این قسمت نگاهی بیندازیم به مهم‌ترین معافیت‌های مالیاتی که در سال 1400 در قانون پیش‌بینی شده است.
1. معافیت مالیاتی فعالیت‌های اقتصادی تولیدی، معدنی و گردشگری
ماده 132 قانون مالیاتی در ایران اولین مورد افراد معاف از مالیات را تعریف کرده است. در همین راستا برای کلیه فعالیت‌های تولیدی، معدنی و گردشگری که با کسب مجوز بهره‌برداری از مراجع ذی‌ربط فعالیت خود را آغاز می‌کنند، به مدت 5 سال معافیت در پرداخت مالیات در نظر گرفته میشود. نکته مهم این است که این قانون برای فعالان بخش خصوصی وضع شده است. اگر فعالیت تولیدی، معدنی یا گردشگری در مناطق کم‌برخوردار کشور راه‌اندازی شود، میزان معافیت‌های مالیاتی به 10 سال افزایش پیدا می‌کند.
در مناطق کم‌برخوردار دولت‌ها با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و همچنین شهرکهای صنعتی در پی ایجاد رونق اقتصادی و توسعه هستند. در همین راستا اگر کسب و کار تولیدی یا معدنی در محدوده مناطق ویژه اقتصادی یا شهرکهای صنعتی مناطق کم‌برخوردار فعالیت خود را آغاز کنند، سه سال دیگر از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شوند که در مجموع معافیت آن‌ها به 13 سال افزایش پیدا می‌کند. در مناطق ویژه اقتصادی و شهرکهای صنعتی سایر شهر‌ها نیز معمولا از 2 سال معافیت از مالیات در نظر گرفته میشود که در مجموع به هفت سال می‌رسد.
نکته مهم دیگر این است که در تمام این سال‌ها کسب و کار مکلف به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی است و باید آن را به سازمان مالیات تسلیم کنند.
2. معافیت مالیاتی تعاونی‌های روستایی
در ماده 133 قانون مالیات‌های مستقیم کشور، کلیه شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادی، کارگری، کارمندی، دانشجویی و اتحادیه‌های آن‌ها به همراه صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی در کشور به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند.
3. معافیت فعالیت‌های آموزشی
یکی از معافیت‌های مالیاتی چالش‌برانگیز که در سال‌های اخیر بحث‌های جدی پیرامون آن مطرح شده است، مربوط به معافیت فعالیت‌های آموزشی است. بخشی از معافیت‌ها که شامل حال دانشگاه‌ها و مدارس دولتی میشود، طبیعی است. آن بخشی از ماجرا ابهامات زیادی را به دنبال دارد که مؤسسات کنکوری و مدارس غیرانتفاعی با درآمدهای بسیار بالا نیز مشمول معافیت مالیاتی هستند. این مسئله در ماده 134 قانون مالیات‌های مستقیم به صراحت ذکر شده است. اما به نظر می‌رسد در سال‌های آینده می‌توان شاهد خارج شدن مؤسسات کنکوری از ذیل این معافیت‌ها بود.
4. معافیت فعالیت‌های ورزشی
در ماده 134 قانون مالیات‌های مستقیم به صراحت ذکر شده است که کلیه باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی که مجوز مستقیم از وزارت ورزش دارند و حوزه فعالیت آن‌ها صرفا ورزشی است نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
5. بیمه عمر
در ماده 136 قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده است که کلیه وجوه پرداختی بابت بیمه عمر و زندگی که مبالغ آن به‌طور مستقیم عاید بیمه‌گذار میشود، از مالیات معاف است.
6. هزینه‌های درمانی
هریک از مؤدیان مالیاتی و اعضای خانواده تحت تکفل آن‌ها ممکن است در طول سال به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف، تحت درمان قرار بگیرند. هزینه‌های درمان این افراد مشروط بر آنکه به مؤسسات درمانی داخل ایران پرداخت شود و مورد تأیید وزارت بهداشت قرار بگیرد، از مجموع مالیات مؤدیان در پایان سال کسر می‌گردد. همچنین در خصوص عزیزان معلول یا بیماران خاص که هزینه‌های آن‌ها به صورت مستمر وجود دارد نیز از مالیات مؤدیانی که آن‌ها را تحت تکفل دارند، کاسته میشود.
7. معافیت مالیاتی تأمین مالی پروژه‌های تولیدی
مطابق ماده 138 قانون مالیاتی، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که اقدام به تأمین مالی پروژه‌ها یا شرکت‌های تولیدی می‌کنند، معادل سود مورد انتظار حاصل از مشارکت که توسط شورای پول و اعتبار برآورد میشود، از پرداخت مالیات معاف هستند. همچنین طرف پرداخت کننده سود نیز می‌تواند سود پرداخت شده را به عنوان بخشی از مالیات سال جاری خود در نظر بگیرد. به این ترتیب هر دو طرف از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. تنها شرطی که برای این موضوع در نظر گرفته شده این است که سرمایه‌گذار نباید زودتر از 2 سال سرمایه خود را از پروژه خارج کند.
8. معافیت مالیاتی صادرات
کلیه فعالان اقتصادی که در زمینه صادرات کالا از کشور فعالیت می‌کنند نیز از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. به گونه‌ای که 100 درصد درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی و 20 درصد درآمد حاصل از صادرات مواد خام از پرداخت مالیات معاف است. همچنین در ماده 141 قانون مالیات مستقیم این طور ذکر شده است که اگر کالایی به صورت ترانزیت وارد ایران شود و پس از فرآوری به خارج از کشور صادر شود نیز از 100 درصد معافیت مالیاتی بهره‌مند خواهد شد.
9. معافیت مالیاتی صنایع دستی
کلیه کارگاه‌ها، تعاونی‌ها و شرکت‌های تولید کننده صنایع دستی مانند فرش‌های دستباف، مطابق ماده 142 قانون مالیات‌های مستقیم از پرداخت مالیات معاف هستند.
10. معافیت‌های مالیاتی بورس
در ماده 143 قانون مالیات مستقیم کشور برای فعالیت‌های بورسی نیز معافیت‌های مالیاتی در نظر گرفته شده است که عبارت‌اند از:
- معافیت 10 درصدی از سود حاصل از فروش کالا در بورس کالا
- معافیت 10 درصدی از درآمد شرکت‌های بورس داخلی یا خارجی
در صورتی که شرکت‌های بورسی در پایان دوره مالی با تأیید سازمان بورسی حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند، از 20 درصد معافیت بر مالیات حاصل از درآمد بهره‌مند خواهند شد.
11. معافیت مالیاتی جوایز علمی و پژوهشی
کلیه جوایز و درآمدهای افراد و سازمان‌های دارای مجوز حاصل از فعالیت‌های علمی و پژوهشی، از پرداخت مالیات معاف است. همچنین کلیه درآمدهای حاصل از اختراع یا اکتشاف نیز برای صاحبان آن‌ها معاف از مالیات در نظر گرفته میشود.
12. معافیت مالیاتی سپرده‌های بانکی
سه حالت در قانون برای سپرده‌های بانکی معافیت مالیاتی پیش‌بینی شده است که عبارت‌اند از:
- سود سپرده‌های بانکی مربوط به بازنشستگان، کارگران و کارمندان در بانک‌های ایرانی
- سود یا جوایز مربوط به پس‌انداز‌های مختلف نزد بانک‌های ایرانی مجاز
- جوایز مربوط به اوراق قرضه و اسناد خزانه دولتی
13. معافیت مالیاتی جهیزیه و مهریه
مطابق قانون مهریه و جهیزیه بانوان مشمول معافیت از مالیات است.
14. معافیت فعالیت‌های کشاورزی
کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دام‌پروری، پرورش ماهی، زنبور عسل، پرورش طیور، احیای جنگل‌ها و مراتع و باغداری اشخاص حقیقی و حقوقی از پرداخت مالیات معاف هستند.
15. معافیت مالیاتی حقوق و دستمزد
در قانون مالیات‌های مستقیم کشور بحث مفصلی درباره معافیت مالیاتی حقوق‌ها و دستمزد‌ها وجود دارد که به طور خلاصه به بررسی مهم‌ترین موارد آن‌ها می‌پردازیم.
- افرادی که در مناطق کم‌برخوردار فعالیت می‌کنند، از معافیت 50 درصدی مالیات بر حقوق و دستمزد برخوردار می‌شوند.
- کارمندان و کارگرانی که ماهانه دریافتی کمتر 4 میلیون تومان دارند از پرداخت مالیات معاف هستند.
- مواردی که در زمینه حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان مشمول معافیت مالیاتی هستند، عبارت‌اند از:
- هزینه‌های درمان
- هزینه عائله‌مندی
- بازخرید ایام مرخصی
- خسارت اخراج و مزایا پایان کار
- پاداش افزایش تولید
- عیدی و پاداش
- هزینه‌های سفر و مأموریت
- سنوات، حقوق بازنشستگی و مستمری از کار افتادگی
نویسنده: تحریریه مالی‌چی
دیدگاه کاربران:
لطفا برای ثبت دیدگاه وارد حساب کاربری خود شوید و یا ثبت نام کنید.